Κατάκολο!

Πρόκειται για το πατρικό σπίτι του Γιάννη Λάτση που παραχώρησε στο Δήμο Πύργου και τώρα στεγάζει το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας.

Γιάννης Λάτσης: Ο καπετάνιος κοφτερό μυαλό, θαρραλέος επιχειρηματίας και ανοιχτός πάντα σε νέες επιχειρηματικές προκλήσεις. Αυτά ήταν τα χαρακτηριστικά του Γιάννη Λάτση μαζί με την αγάπη του για την θάλασσα και τους συνανθρώπους του σε ανάγκη.

Ο Ιωάννης Σ. Λάτσης γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1910 στο παραθαλάσσιο Κατάκoλο του Νομού Ηλείας, όντας το δέκατο τέταρτο από τα 15 παιδιά της οικογένειας του Σπύρου Λάτση και της Αφροδίτης Ευθυμίου. Ο πατέρας του ήταν ψαράς, μικροκαλλιεργητής και βαρκάρης. Προερχόμενος από μια φτωχή και ιδιαίτερα μεγάλη οικογένεια, η ανάγκη να βρει τον δρόμο του και να δραπετεύσει από την οικονομική ανέχεια τον ανάγκασε να δουλέψει σκληρά από μικρή ηλικία.

Στην αρχή κατάφερε να μάθει πρώτα την ιταλική γλώσσα εκμεταλλευόμενος τις συναναστροφές που είχε με Ιταλούς καρμπονάρους στο λιμάνι της πατρίδας του. Αλλά δεν θα σταματήσει εδώ, κατά τη διάρκεια της ζωής του κατάφερε να μάθει πολλές ξένες γλώσσες για να μπορεί να διευκολύνει και τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες. Επιπλέον για να πάρει όσον το δυνατόν περισσότερα εφόδια φοίτησε στην Σχολή Πλοιάρχων του Eμπορικού Nαυτικού του Πύργου. Λάτρης της θάλασσας μπαρκάρει σε ένα μικρό φορτηγό του Λουκά Nομικού που πηγαινοέρχεται στην Iταλία φτάνοντας μέχρι το βαθμό του υποπλοιάρχου ενώ κάνει εμπόριο σταφίδας, η οποία εκείνη την εποχή ήταν περιζήτητη. Η φιλία του Λάτση με το γιο του Νομικού εξασφάλισε στον καπετάν Γιάννη το πρώτο του εμπορικό πλοίο με πίστωση, κάνοντας τα μεγάλα του όνειρα πραγματικότητα.

Λίγο πριν από τον πόλεμο το 1938 παντρεύεται την 16χρονη συμπατριώτισσά του Eριέττα Tσουκαλά, η οποία ήταν κόρη μικρέμπορου και με την οποία απέκτησε τα τρία του παιδιά, Σπύρο, Mαριάννα και Mαργαρίτα. Στη διάρκεια του Eλληνοϊταλικού Πολέμου υπηρέτησε στο Πολεμικό Nαυτικό. Πολλοί τον κατηγόρησαν ότι εκείνη την περίοδο συνεργάστηκε με τις ιταλικές αρχές κατοχής και ενεπλάκη και στην μαύρη αγορά, κάτι όμως που δεν αποδείχθηκε ποτέ καθώς αθωώθηκε στη δίκη που διεξήχθη μετά τον πόλεμο βάσει του Νόμου περί Δωσιλόγων.

Το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Γιάννη Λάτση ήταν ευδιάκριτο από την αρχή. Οι δραστηριότητές του ξεκίνησαν με τη μεταφορά τουριστών και προσκυνητών από την περιοχή της Λιβύης προς τη Μέκκα, ενώ το εμπόριο μέσα από τα πλοία του μαζί με την εμπορία των πετρελαιοειδών τον απογείωσαν. Οι ισχυροί δεσμοί που ανέπτυξε με τον αραβικό κόσμο το 1970 και οι προσωπικές επαφές του με τους εκεί επιχειρηματίες έπαιξαν και αυτές το δικό τους ρόλο για να εδραιώσει την αυτοκρατορία του. Η ανάπτυξη έργων υποδομής στις εκεί περιοχές και η κατασκευή ενός εξαγωγικού διυλιστηρίου στο Ραμπίχ έκαναν τη διαφορά. Το 1970 εξάλλου ο Λάτσης ιδρύει την ΠΕΤΡΟΛΑ ΕΛΛΑΣ, που αποτελεί το πρώτο εξαγωγικό διυλιστήριο στην Ελλάδα, ενώ το 1980, επενδύει στον χρηματοπιστωτικό τομέα αγοράζοντας την Banque de Depots από την οικογένεια Ωνάση στην Γενεύη της Ελβετίας, κάνοντας και το πρώτο του βήμα σε αυτό τον κλάδο. Η σκληρή δουλειά όμως και η αποφασιστικότητα του ήταν άλλο ένα βασικό του γνώρισμα. Το 1976, στις ταραχές που λάμβαναν χώρα στο Λίβανο, ο Λάτσης αποτελώντας ίσως τον μοναδικό εφοπλιστή που διακινδύνευε τα τάνκερ του, μετέφερε προσωπικά το ακατέργαστο πετρέλαιο από εκείνες τις περιοχές.

Και ενώ ως επιχειρηματίας ο Γιάννης Λάτσης πρωτοστατούσε και έκανε αισθητή την παρουσία του, εξίσου σημαντικό ήταν και το φιλανθρωπικό του έργο κατά τη διάρκεια της ζωής αλλά και μέχρι τις μέρες μας. Η πρόνοια για τα παιδιά, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, η πρόσβαση και η παροχή υψηλών υπηρεσιών υγείας προς όλους, το δικαίωμα στην εργασία και τη συνταξιοδότηση, η καταπολέμηση της φτώχειας, η προβολή και ανάδειξη της Ελλάδος και του Πολιτισμού της υπήρξαν βασικοί τομείς στους οποίους έβαλε τη δική του προσωπική σφραγίδα. Το 1968 το Ίδρυμα Υποτροφιών Ηλείων – Ιωάννη Σ. Λάτση που συστάθηκε αποτελεί την αρχική του ανθρωπιστική πρωτοβουλία έχοντας χρηματοδοτήσει τις σπουδές χιλιάδων φοιτητών. Το 1975, ίδρυσε το Fondation Latsis Internationale, ένα κοινωφελές μη-κερδοσκοπικό Ίδρυμα με έδρα τη Γενεύη, που απονέμει κάθε χρόνο χρηματικά βραβεία σε επιστήμονες και ερευνητικές ομάδες που ξεχώρισαν σε επιλεγμένα επιστημονικά πεδία.

Το Ίδρυμα Αποκαταστάσεως Ομογενών Εξ Αλβανίας και το Ίδρυμα Επιμελείας του Παιδιού αποτελούν και εκείνα με τη σειρά τους σημαντικούς σταθμούς στο φιλανθρωπικό του έργο. Ακόμα όμως και όταν ο ίδιος δεν προέβαινε στην ίδρυση κάποιου κοινωφελούς ιδρύματος δεν ήταν λίγες οι φορές που ενίσχυσε τη δράση και άλλων σημαντικών Ιδρυμάτων της Ελλάδος και του εξωτερικού, όπως το Ίδρυμα Ζολώτα, το Ίδρυμα Ερευνών για το Παιδί, το Ίδρυμα Fulbright κλπ.

Η κοινωφελής δράση του Ιωάννη Σ. Λάτση συνδυάστηκε με μερικά σημαντικά έργα που φέρουν το όνομά του. Το 1995 παραδόθηκε στη διοίκηση του Κολλεγίου Αθηνών το κτιριακό συγκρότημα του Λάτσειου Διδακτηρίου συνολικής έκτασης 10.000 τ.μ.. Το 2005 παρεδώθει η μονάδα εγκαυμάτων με το όνομα Λάτσειο Κέντρο Εγκαυμάτων πλήρως εξοπλισμένη στο Ελληνικό Δημόσιο, κάτι το οποίο είχε συμφωνήσει ο ίδιος από το 1999, ενώ με δικά του έξοδα αναπαλαίωσε το θέατρο Απόλλων στον Πύργο και έχτισε το Λάτσειο δημοτικό μέγαρο στην ίδια πόλη.

Για την ανθρωπιστική και φιλανθρωπική του συνεισφορά ο Λάτσης τιμήθηκε, μεταξύ άλλων, με τον Χρυσό Σταυρό της Χιλιετηρίδος του Αγίου Όρους από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα το 1963, με το Ανώτατο Παράσημο του Τάγματος του Φοίνικος από τον Βασιλέα Παύλο το 1965, με τον Βαθμό του Ανωτέρου Ταξιάρχου από τον Πατριάρχη Αντιοχείας το 1976, με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1989 και με τον Χρυσό Σταυρό από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο το 1995.

Το δυνατό όνομα που ο Λάτσης απέκτησε στον επιχειρηματικό κόσμο και τον έκανε παγκοσμίως γνωστό δεν θα μπορούσε να μην γίνει και η αφορμή για τη συναναστροφή του με γνωστές προσωπικότητες ανά τον κόσμο. Εκείνη από τις οποίες ξεχώριζε πάντα ήταν και η στενή σχέση που είχε με την Αγγλική Βασιλική Οικογένεια. Μάλιστα το γεγονός της γεναιόδωρης προσφοράς του στο Ίδρυμα Καρόλου τον έκανε τον πιο γνωστό Έλληνα ανάμεσα στην Αγγλική Βασιλική Οικογένεια. H έπαυλή του, Bridgewater House, στο Γκριν Παρκ, δίπλα στο πατρικό της Nταϊάνα, αγοράστηκε το ’82 για 6,6 δισ. και αποτελεί έμβλημα χλιδής. Tο 1990 ο Λάτσης φιλοξένησε σε αυτό το μοναδικό σπίτι τη Διάσκεψη Kορυφής του NATO, όπου υπεγράφη και η ληξιαρχική πράξη θανάτου του Ψυχρού Πολέμου.

Η ζωή του αποτελεί ένα μίτο που ξετυλίγει μια ιστορία πλούτου, ιστορικών στιγμών για την Ελλάδα και τον κόσμο αλλά και της ιστορίας ότι ποτέ δεν μπορείς να παραβλέπεις τις ρίζες σου. Από που ξεκινάει κανείς μας κάνει ολοφάνερο ο Γιάννης Λάτσης ότι θα αποτελέσει και την πρώτη ύλη για το που θα φτάσει και πόσο θα παλέψει για τους στόχους του. Ο ίδιος μπορεί να πλούτισε και να έζησε μέσα στη χλιδή, τα παιδικά του βιώματα όμως δεν θα μπορούσαν ποτέ να τον μετατρέψουν σε έναν υπερόπτη αλαζόνα που δεν μπορεί να αισθανθεί συμπόνια για τους συνανθρώπους του.  Άφησε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στην Εκάλη το 2003 σε ηλικία 93 ετών.

Πηγή: www.capital.gr